Olifantenpaadjes is geïnspireerd op je schoonfamilie. De meeste schrijvers zouden dat niet durven. Hoe is dat idee ontstaan?
Ik zou het eigenlijk nog steeds niet durven!
Mijn vrienden zeggen dat ik echt begon met schrijven op de dag dat ik mijn vriendin Joosje ontmoette. Ik was direct verliefd, dus ik kón ook alleen maar over haar schrijven.
Het idee om ook over haar familie te schrijven kwam toen ik Joosjes vader ontmoette, en zijn alter ego: Mimp, de olifant.
Mimp is een knuffelolifant die zijn moeder voor hem maakte toen hij een jaar of vijf was. Hij heeft die olifant toen een naam en een nasale stem gegeven, en op den duur ook een persoonlijkheid voor de olifant ontwikkeld, heel direct en ongedwongen. Eigenlijk zegt de olifant alles wat hij zelf niet zou durven zeggen. En dat is nu, zeventig jaar later, nog steeds zo.
Op een gegeven moment vond Joosje het tijd dat ik haar vader ontmoette. We fietsten naar haar ouderlijk huis. Hij zat op de bank, verscholen achter een opengevouwen krant. Zo zit hij in gezelschap overigens altijd. Joosje begon uit te leggen dat ze dacht dat ze voor het eerst verliefd was, en toen zei ze: ‘Nou pap, dit is hem dus: Sebastiaan.’ Waarop de krant niet verroerde en een enigszins nasale stem zei: ‘O, niet zo best, hè.’ Dat was zijn olifant, Mimp. Dus ik heb Mimp eerder leren kennen dan mijn schoonvader.
Daarna leerde ik mijn schoonvader steeds iets beter kennen, en daarmee ook Mimp. Daaruit is Olifantenpaadjes ontstaan.
Heeft je schoonfamilie het boek ook al gelezen?
Het is losjes gebaseerd op m’n schoonfamilie. In de grondverf zijn ze het, maar ik heb ze naar eigen inzicht ingekleurd.
Joosje heeft het helemaal gelezen. Eigenlijk laat ik haar elke dag zien wat ik heb geschreven. Pas als zij zegt: ‘Dat en dat is goed, en als je dat nog zo verandert is het ook goed’, pas dan is de schrijfdag af.
Joosje heeft ook opgelet of er geen ironische toon in zat. Ironie zou de makkelijkste weg zijn en daarmee ook de minst interessante, omdat je als schrijver dan afstand neemt van je personages. Af en toe hoorde ik Joosje wel een stukje voorlezen aan haar familie. Dan barstten ze in lachen uit, maar dat komt waarschijnlijk omdat Joosje de stukjes die ze voorlas heel precies uitzocht…
Maar de personages in het boek zijn dus ook voor grote delen niet de mensen in mijn schoonfamilie. Grant bijvoorbeeld is geïnspireerd op Joosjes oma, en in het boek spreken Grant en haar beste vriendin Marjet elke vrijdagmiddag af in het Kurhaushotel op Scheveningen. Maar dat zijn eigenlijk Nils von der Assen en ik zelf. Nils is een van mijn beste vrienden en ook schrijver. In de corona-periode zeiden we tegen het hotelpersoneel dat we een boek schreven over het Kurhaus, dus mochten we daar elke ochtend schrijven, in de ontbijtzaal, tussen de hotelgasten.
Het was niet zo dat het Kurhaus geen rol speelde in het boek, maar toen we op een ochtend binnenkwamen en de manager vroeg of ‘de schrijvers nog een koffie van het huis wilden’, wisten we dat we onze hand hadden overspeeld.
Om maar aan te geven dat Grant net zo zeer geïnspireerd is op Joosjes oma als op Nils von der Assen.
Welk personage uit Olifantenpaadjes is je het meest dichtbij?
Dat is dan toch Mimp, het alter ego van Raad. Omdat hij ziet wat Raad te wachten staat en dat ook hardop durft te zeggen: dat de gelukkigste dagen in zijn jaar, die paar dagen in de zomer die hij met zijn gezin aan de Zuid-Franse kust doorbrengt, weleens voorgoed kwijt zouden kunnen raken.
Maar Grant, de moeder van Rachel en de ex-schoonmoeder van Raad, ligt me ook nauw aan het hart. Hoe ze zichzelf voorhoudt dat haar familie het natuurlijk heel erg leuk zou vinden als ze dichterbij zou komen wonen, terwijl de rest van de familie daar niet per se op zit te wachten. Zowel Raad als Grant proberen vast te houden aan een soort oud geluk, dat al bijna overwaait.
Olifant Mimp speelt een belangrijke rol in het boek, welke is dat?
Mimp is dus het alter ego van Raad, en hij zegt alles wat Raad niet durft te zeggen. Dat was als kind al zo; Raad is een beetje een bang kind. Als hij stilvalt neemt Mimp het van hem over. Wanneer Raad twee broertjes krijgt moet hij verhuizen naar een grotere kamer met een groter donker. Eigenlijk durft de kleine Raad niet, maar Mimp vindt dat onzin en neemt Raad mee de kamer in. In die zin is Mimp dus de reden dat de wat bange, kwetsbare Raad het uiteindelijk allemaal wél doet.
Raad verschuilt zich achter Mimp als het hem allemaal een beetje veel wordt. Naarmate de roman vordert wordt Raad steeds kleiner, en Mimp steeds groter.
Het Boekenweekgeschenk heb je samen met je familie geschreven. Ging dat altijd goed?
We hebben het Boekenweekgeschenk samen geschreven door het niet samen te schrijven. Daarom ging het ook goed! Toen iedereen een kort verhaal af had zijn we het tegelijkertijd van elkaar gaan lezen. Toen bleek iedereen in meer of mindere mate te hebben geschreven over de dag dat het allemaal niet meer zo compleet zal zijn, als gezin. Daardoor hadden we per ongeluk een rode draad! Als we het van tevoren zo hadden bedacht was het misschien wat te veel van het goede geweest, maar omdat het er per ongeluk in zit is het echt een familiegeschenk geworden.
Wat betekent familie voor jou?
Mijn moeder is echt het opperhoofd van ons gezin, en de ruggengraat van onze dromen: zij heeft er altijd voor gezorgd dat wij alles konden doen en onze dromen tot hun einde konden dromen, om met haar favoriete dichter Hanny Michaelis te spreken.
En papa heeft me leren kijken. Vroeger nam hij me mee de stad in of naar zee, en dan gingen we een gedicht zoeken of een column halen. Je wilde het dan zo ontzettend graag zien. Dat papa zou zeggen: ‘Ja jong, dat heb je goed gezien. Dat moet je opschrijven.’ Zo heeft hij ons naar de wereld leren kijken: met een poëtisch verlangen.
Maar soms kan de wereld een beetje een lege kamer zijn, waarin je probeert weg te blijven van de vraag of het allemaal zin heeft. Mijn broertjes zorgen voor de lach in die lege kamer
